Gent Waste Brick for DING

Gent Waste Brick for DING is een circulaire gevelsteen die gebruikt zal worden voor de nieuwe museumvleugel van Design Museum Gent. De steen is gemaakt uit kalk, zand, witte cement en 63% grondstoffen afkomstig van afvalreststromen uit Gent, namelijk gebroken beton en vermalen constructieglas. Het is een unieke witte gevelsteen met een bijzondere textuur, een ‘schone’ productie waar geen oven aan te pas komt. Het ontwerpteam koos na een uitgebreid onderzoek voor geperste in plaats van gebakken stenen vanwege hun lagere CO2-impact. Bij de productie worden de grondstoffen gemengd, waarna de stenen worden geperst, uitgehard en gedroogd.

De jury over Gent Waste Brick for DING:

Zelden voelt de match tussen opdrachtgever, uitdaging, proces en uitkomst zo juist aan. Gent Waste Brick for DING wist met een doorgedreven onderzoek een baksteen te ontwikkelen waar geen bakken aan te pas komt. Ook hebben ze hun proces meticuleus in kaart gebracht én inzichtelijk gemaakt, zodat het op grote schaal kan worden gedeeld met de Gentenaar. Zo hebben ze in één beweging de discipline Design Research breed in het spotlicht geplaatst. Leading by example.

Wat betekent deze award voor jullie?

De award is belangrijk omdat het toont hoe we door samenwerking, vernieuwend onderzoek en duurzaam materialengebruik tot een circulaire oplossing voor een betere toekomst kunnen komen. Een gevelsteen maken uit lokaal afval leek in 2020, bij de start van het onderzoek, een verre droom. Een geperste façadesteen was toen nog niet beschikbaar. Samen hebben we alle hindernissen overwonnen en tonen we dat vernieuwing op vele plaatsen kan ontstaan, ook bij de overheid. Door het effectief fabriceren en gebruiken van de gevelsteen tonen we dat er een toekomst is voor lokaal geperst bouwmateriaal, gemaakt uit lokaal beschikbare afvalreststromen en lokaal geproduceerd op de Arsenaalsite in Gent. We hopen dat het bedrijven inspireert. Tijdens Do the Right DING in het voorjaar van 2024 namen we het grote publiek mee in het productieproces als bewustmaking en sensibilisering.

Hoe is het idee voor dit project ontstaan?

Tijdens het ontwerpproces van de nieuwe vleugel DING voor Design Museum Gent stonden duurzaamheid en circulariteit sowieso centraal. Vertrekkend vanuit het idee dat afvalreststromen volwaardige grondstoffen zijn, was de sprong naar bakstenen met gebruik van een aandeel afval niet echt groot. Toen bleek dat er een alternatief bestond voor het afbakken van stenen, werkten we op dat denkspoor verder. Door kalk als grondstof te gebruiken, kan de steen uitharden via een natuurlijk chemisch proces dat carbonatatie heet. Dat betekent een enorme energiebesparing.

Wat maakt jullie project zo bijzonder?

De steen is het resultaat van een goede samenwerking tussen heel wat partners: de architecten ATAMA en Carmody Groarke, de gedelegeerd bouwheer sogent, het onderzoeksteam van Local Works Studio, BC materials als producent en Design Museum Gent. Samen hebben we dankzij een subsidie van Vlaanderen Circulair/OVAM en met de steun van de Stad via sogent een onderzoek opgestart. De wetgeving en de noodzakelijke certificering maakten er een complex traject van. Het toont dat je samen sterker staat én dat je als overheid ook echt de circulaire kaart kan trekken en voor innovatie kan gaan. 

Hoe draagt het bij tot een betere wereld?

De Gent Waste Brick for DING is een kalkzandsteen die voor 63% bestaat uit afvalreststromen. Dat zijn reële afvalstromen die nu al duidelijk gescheiden opgehaald én gerecycleerd worden. Door het productieproces, waar geen verhitting aan te pas komt, stoot de gevelsteen maar een derde van de CO₂ uit van een reguliere baksteen. Hopelijk kan dit project andere steden aanmoedigen en inspireren om op zoek te gaan naar circulaire alternatieven voor bouwmaterialen.

Hebben jullie nog verdere plannen met dit project?

Het onderzoek naar de Gent Waste Brick for DING en het produceren van de steen was een bijzonder boeiend traject voor BC materials. Hun hart ligt echter bij het recupereren van grond om te verwerken tot leemproducten. Het was van bij de start duidelijk dat zij deze gevelsteen slechts éénmalig voor DING zouden produceren. De kennis is wel aanwezig en hopelijk wordt dit mooie procedé overgenomen, om de attestering verder uit te werken, op te schalen en de gevelsteen te vermarkten.